SỐT XUẤT HUYẾT
I, Sốt xuất huyết là gì?
Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm do virus Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes, đặc biệt là Aedes aegypti. Bệnh thường xảy ra trong mùa mưa, khi môi trường thuận lợi cho muỗi sinh sôi và phát triển. Sốt xuất huyết có thể gây ra các triệu chứng nghiêm trọng và biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là khi bệnh chuyển sang thể nặng, có thể dẫn đến sốc, xuất huyết và thậm chí tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
II, Nguyên nhân gây sốt xuất huyết
Virus Dengue thuộc họ Flaviviridae và có bốn serotype khác nhau (DEN-1, DEN-2, DEN-3, DEN-4). Một người có thể nhiễm virus Dengue từ bất kỳ serotype nào, và lần nhiễm sau có thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh nặng.
Muỗi Aedes là trung gian truyền bệnh chính, chủ yếu là Aedes aegypti và Aedes albopictus. Muỗi cái đốt người bị nhiễm virus và sau đó truyền virus qua vết đốt cho người khác.
III, Triệu chứng của sốt xuất huyết
Triệu chứng của bệnh sốt xuất huyết thường xuất hiện từ 4-10 ngày sau khi bị muỗi đốt. Các dấu hiệu lâm sàng có thể được chia thành ba giai đoạn chính:
- Giai đoạn khởi phát (2-7 ngày đầu):
- Sốt cao đột ngột (lên đến 40°C).
- Đau đầu, đặc biệt là vùng sau mắt.
- Đau cơ, khớp và xương.
- Đau bụng, buồn nôn, và nôn.
- Phát ban có thể xuất hiện sau 3-4 ngày.
- Giai đoạn nguy hiểm (ngày 3-7):
- Chảy máu: Chảy máu cam, chảy máu chân răng, hoặc dấu hiệu xuất huyết dưới da.
- Sốc Dengue: Hạ huyết áp đột ngột, mạch nhanh, và có thể dẫn đến rối loạn ý thức.
- Tăng tính thấm thành mạch: Dịch từ mạch máu rò rỉ ra ngoài, có thể dẫn đến cổ trướng hoặc phù phổi.
- Giai đoạn hồi phục (ngày 7-10):
- Nhiệt độ giảm, người bệnh dần hồi phục.
Lưu ý: Giai đoạn này cần theo dõi kỹ để phát hiện những biến chứng tiềm ẩn.
IV, Biến chứng của sốt xuất huyết
Bệnh sốt xuất huyết có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:
- Sốc Dengue: Suy tuần hoàn và hạ huyết áp nghiêm trọng.
- Xuất huyết nặng: Có thể gây tử vong nếu không điều trị kịp thời.
- Suy tạng: Suy thận, suy gan do mất nước và giảm huyết áp.
- Tràn dịch phổi và cổ trướng: Do hiện tượng thoát mạch.
V, Chẩn đoán sốt xuất huyết
Chẩn đoán bệnh dựa trên triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng:
- Xét nghiệm máu: Đo số lượng tiểu cầu và hematocrit, kiểm tra nồng độ virus Dengue bằng phương pháp PCR hoặc ELISA để xác định loại virus.
- Đánh giá lâm sàng: Để phân loại bệnh thành nhẹ, trung bình hoặc nặng.
- Siêu âm bụng: Giúp phát hiện hiện tượng tràn dịch trong bụng hoặc biến chứng nội tạng.
VI, Điều trị sốt xuất huyết
Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị cho bệnh sốt xuất huyết. Điều trị chủ yếu là hỗ trợ và điều trị triệu chứng.
- Điều trị tại nhà:
- Uống nhiều nước để tránh mất nước và điện giải.
- Dùng thuốc giảm đau như paracetamol để giảm sốt và đau cơ, tránh dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen vì có thể gây xuất huyết.
- Điều trị tại bệnh viện:
- Truyền dịch: Để duy trì huyết áp và thể tích máu, đặc biệt là trong giai đoạn nguy hiểm.
- Theo dõi sát: Đo huyết áp, nhịp tim, và tình trạng mạch để phát hiện sớm các dấu hiệu sốc hoặc suy tạng.
- Điều trị triệu chứng và hỗ trợ: Dùng thuốc điều trị sốc và các biện pháp can thiệp nếu có dấu hiệu biến chứng.
VII, Phòng ngừa sốt xuất huyết
Phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết tập trung vào việc kiểm soát sự lây truyền của muỗi:
- Diệt muỗi và loăng quăng: Dọn dẹp môi trường, không để nước đọng trong các dụng cụ sinh hoạt.
- Dùng màn và thuốc chống muỗi: Để tránh muỗi đốt.
- Tiêm vaccine: Hiện nay, một số loại vaccine như Dengvaxia đã được phê duyệt sử dụng ở một số quốc gia.
Kết luận
Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đặc biệt là khi bệnh chuyển sang thể nặng. Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời là rất quan trọng để giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Biện pháp phòng ngừa và kiểm soát môi trường là chìa khóa để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi bệnh sốt xuất huyết.